Rye whiskey een deepdive voor de liefhebber

Rye whiskey is het volgende onderwerp uit onze reeks over verschillende whiskysoorten. Deze whiskeysoort is groot geworden in Noord-Amerika maar is vandaag de dag aan een opmars in verschillende landen bezig. Er is genoeg te delen over rogge whiskey, lees het hier!

Het moderne whiskylandschap is breed en divers, en hierin is absoluut plek voor whiskey met uitgesproken smaken. Rogge whiskey, met rogge als prominent gebruikte graansoort, heeft een kenmerkende kruidensmaak en beschikt doorgaans over redelijk wat power. Deze karakteristieken, maar ook zeker de drang om nieuwe smaakdimensies te ontdekken, draagt bij aan de opmars die rye whiskey momenteel doormaakt.

Een kleine sidenote:

Rogge whiskey is groot geworden in Amerika, waardoor de Amerikaanse spelling (= whiskey) hoofdzakelijk terugkomt in dit artikel. Wanneer ik verwijs naar de drank uit landen waarin de voorkeur aan ‘whisky’ als schrijfwijze wordt gegeven, dan houd ik mij hier ook aan.

Een stuk uit de geschiedenis van rye whiskey

Ierse emigranten die hun heil in Amerika zochten, namen de kunst van het distilleren mee waardoor men ook in Amerika whiskey ging maken. Toch sloeg de malt whiskey, zoals de Ieren dat ’thuis’ maakte niet echt aan, waardoor de drank lang niet zo populair was als overzees. Het waren Europeaanse boeren die begonnen met de roggeteelt in Amerika in de buurt van de oostkust, wat uiteindelijk aan de basis stond van de productie van rogge whiskey.

Rogge is één van de graansoorten waarmee whiskey gemaakt kan worden. Mais is wordt vaker gebruikt in Amerika, doordat dit een vast ingrediënt van bourbon is, wat de nummer één whiskeysoort van Amerika is. Toch is rogge zeer geliefd. Dit komt doordat deze graansoort relatief goed tegen koude winters kan en zelfs onder een sneeuwlaag kan groeien. De populariteit van rogge whiskey raakte in een stroomversnelling tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog aan het eind van de 18e eeuw. Caribische rum was toen erg geliefd onder de bevolking, maar dit werd steeds moeilijker verkrijgbaar waardoor men naar alternatieven zocht. Sindsdien is rogge whiskey er vrijwel altijd geweest.

Toch legde de Amerikaanse Drooglegging een florerende industrie op z’n kant en vele distilleerderijen moesten hun voorraden en merkrechten verkopen aan grote namen zoals Jim Beam, Maker’s Mark en Four Roses – merken die vandaag de dag aan de top staan. Dit waren de laatste bedrijven die officiële licentie kregen om sterke dranken te creëren.

Waar Amerika toen stilstond op gebied van dranken in het algemeen, ging een opkomende drank- en cocktailindustrie in andere landen hard verder. Dit zorgde er na de Drooglegging weer voor dat er veel meer keuze in de breedte was, waardoor het véél moeilijker was om rogge whiskey aan de man te brengen en de drank voorbijgestreefd werd door andere dranken die toentertijd populair waren, zoals vodka.

Hoe wordt rye whiskey gemaakt?

Rogge whiskey maken gebeurt in Amerika volgens verschillende regels waarover je hieronder meer leest. Naast de regels, lees je ook meer over het productieproces van deze whiskeysoort.

Regelgeving

• De whiskey moet gemaakt worden van een mix van granen, met minstens 51% rogge.
• De distillatie mag plaatsvinden in zowel distilleerketels als kolommen, maar de drank mag bij de distillatie geen alcoholpercentage hebben dat hoger is dan 80%.
• De minimale rijpingsduur is slechts één dag en de rijping moet plaatsvinden in nieuwe vaten van Amerikaans eikenhout.
  • Als de whiskey minimaal twee jaar rijpt, dan mag dit een ‘Straight Rye’ genoemd worden.
  • Als de whiskey ouder dan twee jaar is, maar jonger dan vier jaar is, dan moet de leeftijd op het etiket staan.
• Het minimale alcoholpercentage van de whiskey is 40% alcohol.

Het proces 

Hoe rogge whiskey gemaakt wordt is vergelijkbaar aan de productie van andere whiskeysoorten. Hieronder nemen we je in het kort mee langs de belangrijkste punten. Wil je écht de diepte in omtrent hoe whisky gemaakt wordt? Klik dan op de link en bekijk ons uitgebreide artikel.

• Mouten
  Tijdens het mouten wordt graan geweekt in water totdat het begint te kiemen. Dit is nodig om enzymen te activeren die in het graan aanwezig zijn en dit wordt omgezet naar suiker. Suiker is uiteindelijk nodig om alcohol van te maken, waardoor dit een belangrijke stap uit het productieproces is.

• Beslag maken (mashing)
  Om tot een beslag te komen, worden de granen die in de vorige stap gemouten zijn eerst gemalen. Dit malen gebeurt om steentjes en vervuilingen weg te verwijderen. Het resultaat van het malen heet ‘grist’, wat te vergelijken is met een grove meelsoort. Deze meelsoort wordt verder geleid naar de mash tun om hier een beslag – in het Engels ‘mash’ – van te maken door heet water op verschillende temperaturen toe te voegen. Wat dan ontstaat is een suikerwater dat de naam ‘wort’ heeft. Dit wordt verder geleid naar de washback, waar de volgende stap plaatsvindt.

• Vergisten
  Het suikerwater bevindt zich inmiddels in de washback en hier wordt er gist aan toegevoegd om suikers om te zetten in alcohol. Wat dan ontstaat is een laag-alcoholisch bier van tussen de 7-10% alcohol dat de naam ‘wash’ heeft. De duur van deze vergistingsperiode, of fermentatieperiode, is vaak ergens tussen de 42-90 uur, wat per distilleerderij verschilt.

• Distilleren
  De distillatie van rogge whiskey kan in pot still ketels plaatsvinden en in kolommen. De meeste Amerikaanse producenten gebruiken kolomdistillaties, waardoor ze snel, zuiver en efficiënt distilleren. Tijdens deze fase wordt het ‘bier’ uit de vorige stap gedistilleerd, wat ertoe leidt dat het alcoholpercentage hiervan stijgt en de drank zuiverder wordt. Er vindt een dubbele distillatie plaats bij het maken van de meeste rogge whiskey, waarna een ongerijpt distillaat ontstaat dat meer dan 60% alcohol bevat.

• Rijpen
  Zoals voor meerdere Amerikaanse whiskeysoorten geldt, moet ook rye whiskey rijpen in nieuwe vaten van Amerikaans eikenhout. Indien de productie in een ander land plaatsvindt, dan hebben producenten meer flexibiliteit qua vatkeuze – dan is het enkel verplicht dat de rijping in vaten van eikenhout plaatsvindt, maar maakt de soort niet uit en ook niet of de vaten reeds eerder zijn gebruikt.

Leeftijd

In Amerika geldt opvallend genoeg een minimum rijpduur van één dag voor rye whiskey en andere Amerikaanse whiskeysoorten, waaronder bourbon. Toch zien we in de praktijk terug dat producenten de whiskey langer laten rijpen, wat goed is zodat de drank méér tijd krijgt om zich verder te ontwikkelen. Indien de rijping minimaal twee jaar heeft geduurd, dan mag de producent hun whiskey van het predicaat ‘Straight Rye Whiskey’ voorzien. Indien de rijping echter korter dan vier jaar heeft geduurd dan moet ook de leeftijd op het etiket staan, zodat je weet waar je aan toe bent.

Sidenote: de regel met betrekking tot de minimale rijpingsduur van één dag is opvallend, doordat 3 jaar zo’n beetje de norm is voor de internationale whiskymarkt.

Rye whisky in verschillende landen

Naast Amerika is ook Canada bekend om het maken van rogge whisky – en hier spreekt men weer van whisky en niet van whiskey. Ondanks dat Canada een buurland van Amerika is, is de whisky die men daar maakt anders. Dit komt mede door de regelgeving in Canada die anders is. Een rogge whisky uit Canada moet gemaakt, gerijpt en gebotteld worden in Canada, waarbij de minimale rijpingsduur 3 jaar is. Misschien valt je direct een belangrijk verschil op: er staat niet benoemd dat rogge een bepaald minimum aandeel moet hebben om als rogge whisky geclassificeerd te worden. Dit betekent dat Canadese rogge whisky niet per se een groot rogge aandeel hoeft te hebben en dat is toch merkwaardig.

Met name in Europa zien we steeds meer (craft) distilleerderijen die zich toeleggen op de productie van rogge whisky of hun bestaande aanbod hiermee uitbreiden. Dit gebeurt onder andere in Scandinavië, Duitsland en Frankrijk maar ook in Nederland door het merk Millstone. De regels die in Europa voor het gros aan distilleerderijen gelden, zijn anders dan deze voor Amerikaanse en Canadese distilleerderijen. Dit is uiteraard ook van invloed op het karakter van de uiteindelijke whisky die zij maken. Zolang ze maar aan de geldende regels voldoen die binnen hun eigen land of voor een specifieke whiskysoort gelden, kunnen ze hun whisky rogge whisky noemen.

Hoe smaakt rye whiskey?

Doordat rogge whiskey met rogge gemaakt wordt, is een kenmerkende kruidigheid altijd terug te vinden in de smaak. Maar doordat de productiewijzen en ingrediënten nogal uiteen kunnen lopen, kun je grote verschillen tussen de soorten onderling ontdekken. De kans is groot dat als je een Amerikaanse rye whiskey tegenover een Canadese of Europese rye whisky zet, de smaak grote verschillen heeft.

Over het algemeen genomen is de whisky vol en krachtig, met een kenmerkende kruidigheid van rogge en bijvoorbeeld tonen als nootmuskaat of kaneel. Afhankelijk van de exacte werkwijze van de producent, de hoeveelheid gebruikte rogge, maar ook zeker de invloed van eikenhout op de smaak van whisky, kun je nog veel meer terugvinden in de smaak.

Hoe drink je rye whiskey?

Whiskey drinken kan op verschillende manieren en dit geldt ook voor rogge whiskey. Het is goed om te benoemen dat er geen goed of fout; belangrijk is dat je ‘m drinkt zoals jij het lekker vindt. Wat wel goed is om te begrijpen is dat de manier waarop je de whiskey drinkt, van invloed is op de algemene smaakervaring.

Als je whiskey puur drinkt, dan is de smaak hiervan ‘krachtiger’ dan wanneer je ‘m met ijs of water drinkt. En in de mix smaakt ‘ie natuurlijk helemaal anders, omdat ook de andere ingrediënten van invloed zijn op de smaak.

Cocktails met rye whiskey

Old Fashioned

De Old Fashioned is een cocktailklassieker die doorgaans met bourbon whiskey wordt gemaakt, maar ook met rogge whiskey heel lekker is. Als je van een méér kruidige smaak houdt, kies dan volgende keer zeker voor een Rye Old Fashioned om deze cocktail te maken.

• 60 ml rye whiskey
• 10 ml suikersiroop
• 2-3 scheutjes Angostura bitters
• Sinaasappelschil
• IJsklontjes

Voeg de suikersiroop toe aan je glas, gevolgd door de bitter druppels. Voeg dan wat ijsklontjes toe, schenk de whiskey eroverheen en roer dit door met een barlepel. Garneer met een sinaasappelschil en je Old Fashioned is klaar om geserveerd te worden.

Manhattan

De Manhattan staat bekend om een uitgesproken smaak rogge whiskey heeft hier een belangrijk aandeel in. Een zoetje, afkomstig van vermout, balanceert dit.

• 60 ml rye whiskey
• 30 ml rode vermout
• 2 scheutjes Angostura bitters
• IJsklontjes
• Maraschinokers als garnering
• Een zeef

Pak er een glas bij dat je gebruikt om te mixen als voorbereiding. Hier voeg je de whiskey, vermout en bitters aan toe. Roer dit met een barlepel goed door elkaar en laat de ijsklontjes hun werk doen; we willen een koud drankje. Schenk de mix uit door een zeef in een cocktailglas. Je kunt het glas eventueel vooraf koelen mocht je dit fijn vinden. Garneer met je maraschinokers en je Manhattan is een feit.

Sazerac

De Sazerac cocktail combineert een krachtige, kruidige smaak met een toets van anijs.

• 50 ml rye whiskey
• 10 ml suikersiroop
• 2 scheutjes Peychaud’s Bitter
• Een scheutje Absint
• Citroenschil als garnering
• IJsklontjes

Deze cocktail maken we met absint, maar de manier waarop je dit inzet is aan jou. Je kan er voor kiezen om de rand van je glas rond te draaien terwijl je hier voorzichtig een paar druppels absint aan toevoegt met een pipet of theelepel. Zelf vind ik dit een beetje ingewikkeld, waardoor je ook gewoon een scheutje ervan toe kan voegen aan je glas.

Kies je voor druppels aan de rand toe voegen of een scheutje in een glas? Wat je ook doet, doe dit als eerst en zet dat glas dan even aan de kant. Pak er een mixglas bij en voeg hier suikersiroop, een halve theelepel koud water en de bitters aan toe. Voeg daarna de whiskey en wat ijsklontjes toe aan het mixglas, en roer dit ongeveer 15 seconden. Schenk de inhoud daarna over in het gekoelde glas met absint. Knijp de citroenschil uit boven het glas en leg ‘m er tot slot in om te garneren.

3 goede rogge whiskeys om te ontdekken

• Bulleit Rye Whiskey
  Bulleit Rye is een award-winnende Straight Rye whisky die tot de meest populaire binnen deze whiskeycategorie hoort. De smaak is kruidig en soepel met tonen van van honing, vanille en eikenhout. Dit is een aanrader om mixdranken en cocktails mee te maken.
• Michter’s Straight Rye Whiskey
  Michter’s Straight Rye is een whiskey die we graag puur of met ijs drinken. Deze rye whiskey is lekker kruidig met peperachtige tonen, waarbij hints van citrus, butterscotch, karamel en eikenhout dit aanvullen.
• Jack Daniel’s Straight Rye
  Bij Jack Daniels maakt men naast hun klassieke whiskey met het zwarte etiket nog meer soorten, waaronder rye whiskey. Deze Jack Daniel’s Straight Rye is soepel van smaak met een kenmerkende kruidigheid. Hints van karamel, peperl, honing eikenhout en banaan vullen dit aan. Lekker om puur met ijs van te genieten en een absolute aanrader voor cocktails.

Danny van DrankDozijn

Sinds 2016 ben ik werkzaam bij DrankDozijn als online marketeer. Dranken zijn mijn passie met whisky als absolute nummer één.

Ik voorzie je van informatie, nieuws en wetenswaardigheden via ons blog op gebied van al je favoriete dranken. Proost!