Whisky of whiskey? Ontdek de subtiele nuances

Whisky of whiskey, wat is nu de juiste schrijfwijze en wat zijn de verschillen? In dit artikel lees je alles over wat de subtiele verschillen tussen whisky en whiskey zijn. Gek op gedistilleerde dranken? Check dan dit artikel.

Whisky versus whiskey: een stukje uit de geschiedenis 

Om een beter inzicht te geven in de verschillen tussen whisky en whiskey beginnen we bij de basis. Deze gedistilleerde drank wordt in verschillende landen gemaakt en zowel in Schotland als Ierland is men er heilig van overtuigd dat zij dit hebben ‘uitgevonden’. Gezien de ‘strijd’ die al eeuwen gaande is tussen beide landen, laten we in dit artikel in het midden waar deze drank daadwerkelijk het eerst werd gemaakt.

Naar verluidt waren het reizende monniken die ruim 1000 jaar geleden emigreerden van het vaste land van Europa naar Schotland en Ierland. Hier begonnen zij met het distilleren van dranken door een gebrek aan wijngaarden en druiven in deze landen. Dit zorgde ervoor dat ze geen wijn konden maken, waardoor ze iets anders moesten bedenken. En wat zijn we blij dat ze dit hebben gedaan! Door de jaren heen hebben de Schotten en Ieren hun ambacht geperfectioneerd. Later zorgde dit er ook voor dat men in andere landen ging distilleren.

Vandaag de dag worden whisky en whiskey in verschillende landen gemaakt. Goed om te weten is dat de productie gebonden is aan wettelijk vastgelegde regels en dit geldt voor zowel whisky als whiskey. Dit betekent dat producenten, ongeacht uit welk land deze afkomstig zijn, de regels moeten volgen om hun drank whisky of whiskey te mogen noemen. Bekende landen waarin deze drank gemaakt wordt zijn Amerika, Japan, Taiwan, India, Duitsland en Nederland.

Het verschil in de schrijfwijze tussen whisky en whiskey

Belangrijk om te weten is dat de spelling, whisky of whiskey afstamt van het land waar de drank gemaakt wordt. In Schotland spreekt men van Schotse whisky en dit is overgenomen door de meeste landen die later zijn gestart met de productie van deze gedistilleerde drank. Whiskey uit Ierland schrijft men met een extra ‘e’, doordat de Ieren een duidelijk onderscheid wilden creëren tussen hun eigen drank en deze uit Schotland. Eigenlijk is de reden tussen beide schrijfwijzen dus heel simpel.

Is Ierland dan het enige land waar men whiskey als schrijfwijze aanhoudt? Nee, ook in Amerika spreekt men steevast van whiskey. Dit komt doordat veel Ieren in een ver verleden geëmigreerd zijn naar Amerika en zij namen hun kennis (en schrijfwijze) mee om ook daar whiskey te gaan distilleren. Uiteraard zijn er enkele uitzonderingen op de regel, omdat men bij sommige merken nu eenmaal een beetje eigenzinnig is. Goed om te weten: doordat het over grote deel van de whiskylanden ‘whisky’ als spelling aanhoudt, is dit ook de schrijfwijze die het meest gebruikt wordt.

Ingrediënten van deze gedistilleerde drank

Er is veel te delen over de ingrediënten en het productieproces van deze drank. Voor wie hier écht de diepte wilt opzoeken hebben we een artikel klaarstaan over hoe whisky gemaakt wordt.

Graan, gist en water zijn de enige ingrediënten van deze drank. Goed om te weten is dat er verschillende whiskysoorten zijn en dat voor sommige soorten unieke regels gelden. Dit zorgt ervoor dat er naast verschillen in de benaming ook verschillen in de productie kunnen zijn. Graan is een onlosmakelijk onderdeel van de whiskyproductie en zonder graan bestaat er geen whisky. Distilleerderijen kiezen bijvoorbeeld voor gerst, tarwe, mais, rogge of een combinatie hiervan. Ondanks de ruime keuzemogelijkheden zijn er bij bepaalde whiskystijlen, zoals een single malt of bourbon whiskey, wel regels vastgelegd met betrekking tot de graankeuze.

Landen, stijlen en smaakprofielen van whisky en whiskey

We benoemden het al kort bij het kopje over de ingrediënten en het productieproces: bij verschillende whiskystijlen gebruikt men soms verschillende graansoorten. Het gebruiken van een andere graansoort zorgt voor een gedistilleerde drank met eigen, unieke smaakkenmerken. De bekendste whiskystijlen zijn single malt whisky/whiskey, blended whisky/whiskey en bourbon whiskey. Hieronder lees je meer over de voornaamste regels voor zowel landen als stijlen.

De bekendste whiskylanden

• Schotse whisky:
  • Moet in Schotland gemaakt worden van graan gist en water, waarbij de minimale rijpingsduur 3 jaar is. Deze rijping moet plaatsvinden in vaten van eikenhout. Verder dient de whisky minstens 40% alcohol te bevatten.
    • Per whiskysoort kunnen verder gespecificeerde regels van toepassing zijn.
• Ierse whiskey:
  • Moet in Ierland gemaakt worden van graan, gist en water. Ook Ierse whiskey dient minimaal 3 jaar in vaten van eikenhout te rijpen en 40% alcohol te bevatten.
    • Per whiskeysoort kunnen verder gespecificeerde regels van toepassing zijn.
• Amerikaanse whiskey
  • Moet in Amerika gemaakt worden van graan, gist en water, waarbij de graansoort per whiskeysoort verschilt. Ook de rijpingstijd kan hier verschillen.
    • Per whiskysoort kunnen verder gespecificeerde regels van toepassing zijn.

Whiskystijlen

Nu je meer weet over de bekendste whiskylanden, kunnen we nog één laag verder de diepte in. Hieronder lees je meer over de bekendste whiskystijlen.

• Single malt whisky/whiskey wordt gemaakt van 100% gemoute gerst, gist en water. Deze soort rijpt minstens 3 jaar in vaten van eikenhout en de whisky is afkomstig van één distilleerderij.
• Blended whisky/whiskey ontstaat door één/meerdere single malts te blenden (= mengen/combineren) met één/meerdere grain whisky’s. Ook voor deze categorie geldt dat de whisky van graan, gist en water wordt gemaakt. Ook geldt de minimale rijpingsduur van 3 jaar.
  • Merken die blends op de markt brengen, maken soms zelf een deel van de whisky die ze gebruiken om te blenden of ze gebruiken hiervoor whisky van andere merken.
• Bourbon whiskey vind je alleen terug in Amerika. De regels voor bourbon verschillen significant van deze van andere stijlen. Zo moet bourbon van 51% mais gemaakt worden en mag de overige 49% uit graansoorten bestaan die de producent graag gebruikt. Bourbon moet minstens één dag rijpen en dit moet altijd gebeuren in vaten die nog nooit eerder zijn gebruikt: de zogeheten ‘virgin oak vaten’.

Voor zowel single malts als blends geldt dat het land waar dit gemaakt wordt, bepaalt of het als whisky of whiskey wordt geschreven. Bourbon produceert men per definitie enkel in Amerika, waardoor je dit niet terugvindt in andere landen. Bekende merken binnen de respectievelijke categorieën zijn Famous Grouse (blended whisky, Schotland), Jameson (blended whiskey, Ierland) en Four Roses (bourbon whiskey, Amerika). Alleen al door deze merken te ontdekken, kom je erachter dat er zéér grote onderlinge verschillen op gebied van smaak zijn. Dit brengt ons dan ook tot de smaakprofielen.

De smaakprofielen 

Er zijn zoveel verschillende distilleerderijen die whisky en whiskey op hun eigen manier maken, maar uiteraard binnen de regels die voor de betreffende stijl gelden. Om iets van houvast te creëren, onderscheiden we 4 belangrijke smaakprofielen waarin je alle whisky’s die we verkopen terugvindt.

• Licht en bloemig
• Fruitig en kruidig
• Vol en rond
• Krachtig en rokerig

Wist je dat het overgrote deel van de smaak niet tijdens het productieproces ontstaat, maar juist tijdens de vatrijping? De kwaliteit van het eikenhout is doorslaggevend voor de kwaliteit van de whisky. Producenten kunnen kiezen om de drank volledig in een specifiek vatsoort te laten rijpen, zoals de bekende ex-bourbonvaten. Maar ook sherry- of portvaten worden gebruikt. Verder kan er ook gecombineerd worden tussen meerdere soorten vaten.

Wat ook een bekend fenomeen is dat de smaak van whisky beïnvloedt, is een ‘finish’ die vaak wordt toegepast. Dit betekent concreet dat de whisky eerst meerdere jaren in specifieke vaten rijpt, veelal ex-bourbon om daarna, vlak voor het bottelen, een korte narijping (= finish) in bijvoorbeeld sherryvaten te ondergaan. Zo krijgt de whisky een solide basis mee die door de bourbonvaten wordt gelegd, waarna de sherryvaten voor éxtra smaakinvloeden zorgen.

De mogelijkheden die producenten hebben, zorgen er voor dat er zoveel dimensies op gebied van smaak te creëeren zijn. Hierdoor is geen whisky hetzelfde en is er zoveel te ontdekken voor de liefhebber!

Een opsomming van de verschillen

Je weet na het lezen van dit artikel meer over whisky en whiskey. Onderstaand zetten we de belangrijkste informatie nog kort voor je op een rij.

• Deze gedistilleerde drank is vele jaren geleden ontstaan in of Schotland of Ierland.
  • Doordat de Ieren hun drank wilden onderscheiden van Schotse whisky, besloten ze een ‘e’ toe te voegen en hieruit is whiskey als schrijfwijze ontstaan.
  • Dit is overgenomen in Amerika, waar veel Ieren naartoe emigreerden. Ondanks deze splitsing zien we terug dat ‘whisky’ de meest gebruikte schrijfwijze is en dat ‘whiskey’ enkel gebruikt wordt als we specifiek refereren naar de Ierse of Amerikaanse drank.
  • In andere landen waar men deze drank maakt is whisky dan ook de meest gebruikte schrijfwijze.
• Graan, gist en water zijn dé drie ingrediënten om whisky te maken. Afhankelijk van wat voor soort whisky men maakt, kunnen er specifieke regels van toepassing zijn.
  • Denk aan single malt whisky, waarvoor het verplicht is 100% gemoute gerst als graansoort te gebruiken. Daarentegen moet bourbon voor 51% uit mais bestaan.
• De bekendste whiskystijlen zijn single malts, blended whisky’s en de Amerikaanse bourbon whiskey. Bij single malts en blends geldt dat het land waar deze gemaakt wordt, bepaald welke schrijfwijze wordt gehanteerd. Bourbons komen daarentegen enkel in Amerika voor, waardoor dit altijd een whiskey is.
• We kennen verschillende smaakstijlen in de whiskywereld, waardoor er veel te ontdekken valt. Daarnaast weten we nu dat het eikenhout waarin de whisky of whiskey rijpt van groot belang is voor de uiteindelijke smaak.

Danny van DrankDozijn

Sinds 2016 ben ik werkzaam bij DrankDozijn als online marketeer. Dranken zijn mijn passie met whisky als absolute nummer één.

Ik voorzie je van informatie, nieuws en wetenswaardigheden via ons blog op gebied van al je favoriete dranken. Proost!