Wie is er niet gek op whisky met een rijping in ex-sherryvaten? In dit artikel lees je meer over sherryvaten in het algemeen. Van wat sherry cask whisky is tot verschillende sherrysoorten en hoe deze de whisky verrijken: het komt allemaal aan bod!
In dit artikel gaan we de diepte in over sherryvaten en de invloed hiervan op de rijping van whisky. Dit is een verdieping van ons artikel over de invloed van eikenhout op de smaak van whisky in het algemeen. Is dit iets wat je interessant vindt? Lees dan eerst dat artikel voordat je hiermee verder gaat.
Het rijpen van whisky in vaten die voorheen met sherry waren gevuld, de zogenoemde ex-sherryvaten, is iets wat we veelvuldig terugzien in de whiskywereld. Toch is dit een vrij ruim begrip doordat er verschillende sherrysoorten zijn. Iedere sherrysoort heeft unieke kenmerken en voegt unieke elementen toe aan de whisky door middel van de vatrijping. Voordat we de diepte in gaan, beginnen we bij het begin: wat is sherry?
In het kort: wat is sherry?
Sherry is een versterkte wijnsoort die in Spanje wordt gemaakt. Om specifiek te zijn gebeurt dit in de zogeheten ‘sherry-driehoek’. Dit is een gebied in Andalusië tussen de steden Jerez de la Frontera, Sanclucar de Barrameda en El Puerto de Santa Maria. De productie van sherry is vergelijkbaar met de wijnproductie, maar op een gegeven moment wordt er een neutraal distillaat gemaakt van airén druiven toegevoegd wat ervoor zorgt dat het alcoholpercentage omhoog gaat. Dit is dan ook de reden dat sherry een ‘versterkte’ wijn is; het alcoholpercentage ligt hoger dan bij ‘normale’ wijn. Verder wijden we niet verder uit over de sherryproductie doordat dit niet is waar dit artikel overgaat. Je hebt nu in ieder geval een globaal beeld van sherry als dranksoort.
Wat is sherry cask whisky?
Whisky die in vaten is gerijpt die voorheen met sherry gevuld waren, kennen we als ‘sherry cask whisky’ waardoor dit een term is die je vaker terugvindt in dit artikel. Er zijn een aantal dingen die interessant zijn om te delen over de vaten en dit lees je hieronder.
De vaten worden vaak van Europees eikenhout gemaakt of van een mix van zowel Europees als Amerikaans eikenhout. In de vaten rijpt sherry; soms kort en soms lang. Tijdens deze rijpingsperiode neemt het eikenhout via de houtporiëen deels sherry op. Als er dan in een later stadium een vers distillaat in rijpt, wordt dit als het ware door het hout ‘opgevoed’. Tijdens deze opvoeding neemt het distillaat geur-, kleur- en smaakstoffen op afkomstig van het hout.
Deze rijpingsperiode zorgt voor kenmerkende karakteristieken die je terugvindt in veel sherry cask whisky’s. Denk aan tonen van zoetigheden, gedroogd fruit, kruidige invloeden of bijvoorbeeld tonen van chocolade. Wat je exact onderscheidt en in welke mate dit terug te vinden is, hangt van verschillende factoren af. Denk aan de exacte sherrysoort die voorafgaand aan de rijping in het vat heeft gezeten, maar ook hoe vaak het vat reeds gebruikt is voor de rijping van whisky. Verder is goed om te benoemen dat sherry cask whisky ‘gewoon’ whisky is die volgens de daarvoor geldende regels wordt gemaakt. Dit omvat een rijping van minstens 3 jaar in vaten van eikenhout en een minimaal alcoholpercentage van 40%.
Tot slot is goed om te melden dat een whisky volledig in sherryvaten kan rijpen, maar ook slechts een deel van de rijpingsperiode. Dit verschilt per whisky, waardoor ook op dit vlak een duidelijk onderscheid te maken is.
Hoe smaakt deze whisky?
Goed om te weten is dat de exacte smaak van sherry-whisky’s verschilt door verschillende redenen. Denk aan de soort sherry die in het vat heeft gezeten voorafgaand aan de rijping van whisky. Ook is de grote van het vat belangrijk en hoe vaak het vat reeds gebruikt is. Echter is ook de huisstijl van de whisky-distilleerderij van belang, doordat iedere distilleerderij whisky met unieke kenmerken maakt. Zo zal een whisky van een distilleerderij die rokerige whisky maakt en in sherryvaten rijpt anders smaken dan whisky van een distilleerderij waar men niet-rokerige whisky maakt.
Desondanks is er wel iets te zeggen over bekende geuren en smaken die vaker terugkomen in sherry cask whisky:
- Rozijnen
- Gedroogd fruit
- Noten
- Zoetigheden
- Kruiden
- Houtsmaken
Binnen deze pijlers zijn verschillende opties mogelijk. Denk bij gedroogd fruit aan tonen van dadels, pruimen en vijgen tot bijvoorbeeld abrikozen. Qua noten kun je walnoten of bijvoorbeeld amandelen tegenkomen. Zoetigheden en kruiden zijn eveneens ruime begrippen; chocolade, karamel, kaneel, nootmuskaat – het kan allemaal. En uiteraard kunnen we tonen van hout niet vergeten. Zie dit dus vooral als een richtlijn. Sowieso geldt dat je eigen smaaknotities nooit ‘fout’ zijn; de beleving die bij whisky komt kijken is uiterst persoonlijk.
Hoe wordt sherry cask whisky gemaakt?
We benoemden het eerder al even: het proces van whisky maken is voor sherry cask whisky’s gelijk aan dit van andere whisky’s tot aan het moment van de vatrijping. Dit komt omdat whisky in allerlei soorten vaten kan en mag rijpen, zolang deze maar van eikenhout zijn gemaakt. Belangrijk om te benoemen met betrekking tot hoe sherry cask whisky gemaakt wordt, is dat we hier redelijk wat verschillen kunnen tegenkomen. We onderscheiden namelijk whisky die:
- Volledig in sherryvaten is gerijpt of juist uit één enkel sherryvat komt
Een whisky die volledig in sherryvaten rijpt, rijpt hier vanaf de eerste dag na de distillatie in tot en met het moment van bottelen. Als de rijping plaatsvond in één vat, dan spreken we van een single cask whisky. - Gefinisht is in sherryvaten
Een finish in sherryvaten geeft aan dat het laatste deel van de rijpingsperiode plaatsvond in ex-sherryvaten. Het eerste deel van de rijpingsperiode vond plaats in een ander soort vat en in de praktijk zien we bijvoorbeeld vaak dat dit ex-bourbonvaten zijn. Deze aanpak zorgt ervoor dat de whisky eerst door bourbonvaten opgevoed wordt om daarna een finishing touch vanuit de sherryvaten mee te krijgen. Een finishperiode is minstens voor enkele maanden, maar kan ook langer duren. - Samengesteld is uit meerdere (sherry)vaten
Een whisky kan samengesteld worden uit meerdere vaten om tot één eindproduct te komen; ook voor single malt whisky geldt dit zolang alle whisky maar bij één distilleerderij gemaakt wordt. Verschillende sherryvaten kunnen hiervoor worden gebruikt – zowel allemaal dezelfde sherrysoort vaten als verschillende – maar ook kan een mix van sherry- en niet-sherryvaten worden gebruikt.
Verschillende soorten sherryvaten om whisky in te rijpen
Er zijn verschillende sherrysoorten die elk over unieke karakteristieken beschikken en deze ook weer meegeven aan whisky wanneer dit in de vaten rijpt. Hierdoor is het van belang om je kennis te laten maken met enkele van de meest bekende sherrysoorten. De bekendste namen ken je wellicht al, Oloroso en Pedro Ximénez sherry, maar er zijn nog méér soorten die het benoemen waard zijn.
- Amontillado sherry
Dit is een relatief droge sherry die bekendstaat om een aromatisch karakter. Tonen van noten, tabak en florale invloeden kun je hierin ontdekken. - Fino sherry
Fino is een lichte en droge sherry die relatief jong is. De smaak doet denken aan amandelen, kruiden en tonen van vers deeg. - Manzanilla Sherry
Dit is een interessante sherrysoort die te herkennen is aan ziltige, droge en kruidige smaken met een subtiel florale toets. - Oloroso sherry
Oloroso is een van de meest bekende sherrysoorten wanneer het aankomt op het rijpen van whisky. Oloroso staat bekend om tonen van onder andere gedroogd fruit en zoetigheden. - Palo Cortado sherry
Dit is een sherrysoort die niet al te vaak voorkomt, waardoor het des te interessanter is als een whisky in ex-palo cortado vaten rijpt. Rijke tonen van zoetigheden, fruit en kruiden kun je hierin ontdekken. - Pedro Ximénez sherry
DIit is de meest zoete soort uit dit rijtje. Stroperige tonen van rozijnen, fruit en verschillende zoetigheden kun je in Pedro Ximénez sherry ontdekken.
Kenmerken van whisky die in sherryvaten gerijpt is
Je kan er op verschillende manieren achterkomen of een whisky in sherryvaten gerijpt is. De eenvoudigste manier is door dit af te lezen aan de productnaam, doordat producenten veelal expliciet communiceren als een whisky in sherryvaten gerijpt is. Zo kan een whisky ‘sherry cask’ of ‘sherry finish’ in de naam hebben, of nog specifieker: bijvoorbeeld Oloroso finish of Pedro Ximénez finish. Een sherry-rijping of -finish is een van de meest populaire vatrijpingen in de hedendaagse whiskywereld. Hierdoor zullen producenten het maar al te graag benoemen wanneer dit van toepassing is.
Ook kun je goed herkennen of een whisky in sherryvaten gerijpt is door te ruiken en te proeven. Al doende leert men is het gezegde en zeker bij whisky drinken klopt dit tot op zekere hoogte Des te vaker je whisky met sherry-invloeden drinkt, des te eerder ga je ze herkennen. Om je enigszins een richtlijn mee te geven hebben we hierboven dan ook enkele bekende geuren/smaken van sherrysoorten benoemd, doordat je deze vaak kunt terugvinden in de whisky. Uiteraard komen invloeden afkomstig van de vaten samen met aroma’s die centraal staan in de huisstijl van een merk. Hierdoor is sherry cask whisky een uiterst ruim begrip en spreken we ook van richtlijnen.
Goede whisky’s om verder te ontdekken
Er zijn heel veel merken die met sherryvaten werken en dus zogeheten sherry cask whisky’s op de markt brengen. Maar wat zijn nu goede merken om te ontdekken? Belangrijk om hierbij te benoemen is dat ‘goed’ een subjectief begrip is omdat smaken natuurlijk erg verschillend zijn. Toch zijn er een aantal merken die het steevast heel goed doen, zoals GlenAllachie. GlenDronach, Glenfarclas, Glengoyne en Tamdhu. Onderstaand vind je een uitstekende whisky om bekender te worden met de huisstijl van elk merk. Méér ontdekken? Dat doe je uiteraard in ons uitgebreide whisky assortiment.
Goed om te weten: de merken (hierboven) en whisky’s (hieronder) staan op willekeurige volgorde. Er zijn zowel smaak- als prijsverschillen te vinden tussen de whisky’s onderling. Vergelijk ze dus zeker even met elkaar en kijk of er iets tussen zit wat aansluit op je smaak.
- GlenAllachie 15 years
Deze 15 jaar oude single malt whisky van GlenAllachie is gerijpt in een combinatie van zowel Oloroso als Pedro Ximénez vaten, waardoor verschillende sherry-invloeden terug te vinden zijn in de whisky. Denk aan hints van rozijnen, butterscotch en kruiden die afkomstig zijn van de vaten. In de huisstijl van GlenAllachie komen vaak hints van honing, pure chocolade en sinaasappelzeste terug, waardoor dit voor een interessante combinatie zorgt met de sherry-invloeden. - GlenDronach 12 years
GlenDronach 12 is een uitstekende kennismaking op de huisstijl van dit merk. Ook deze whisky is gerijpt in een combinatie van Oloroso en Pedro Ximénez sherryvaten, maar onderscheidt zich zeker qua aroma’s. Hints van noten, hout, tabak, rozijnen, gedroogd fruit en cacao kun je onder meer ontdekken. - Glenfarclas 12 years
Glenfarclas is een van de weinige distilleerderijen waar men uitsluitend sherryvaten voor de rijping van hun whisky gebruikt. Om deze reden mogen ze dan ook niet ontbreken in dit rijtje. Zelf het vakmanschap ontdekken? Glenfarclas 12 years is een uitstekende keuze. Deze 12 jaar oude single malt whisky rijpte volledig in Oloroso vaten en is rijk aan tonen van rozijnen, chocolade, fruit, kruiden en eikenhout. - Tamdhu 12 years
Ook Tamdhu 12 is een fijne sherry-whisky die volledig Oloroso sherryvaten is gerijpt voor minstens 12 jaar. Deze whisky is in de geur rijk aan kaneel, snoepgoed, eikenhout, rozijnen en munt. De smaak is zijdezacht met tonen van moutbiscuits, bessenmarmelade en zoetigheden. - Glengoyne 12 years
Glengoyne 12 years is als enige in dit rijtje gerijpt in een mix van bourbon- en sherryvaten. Het gebruik van sherryvaten geeft deze whisky diepe, complexe lagen van zoetigheden mee, terwijl het gebruik van bourbonvaten voor de nodige tonen van citrus, vanille en zelfs een vleugje kokos zorgt. Geuren en smaken die je hierin verder kunt onderscheiden zijn, toffee appel, zandkoekjes, gember en fruit.
Sinds 2016 ben ik werkzaam bij DrankDozijn als online marketeer. Dranken zijn mijn passie met whisky als absolute nummer één.
Ik voorzie je van informatie, nieuws en wetenswaardigheden via ons blog op gebied van al je favoriete dranken. Proost!