Grain whisky is een whiskysoort die belangrijker is dan veelal wordt gedacht. Dit komt omdat deze soort gebruikt wordt om blended whisky te maken en blends zijn bij uitstek weer de motor van de gehele whisky-industrie. Lees hier meer over grain whisky.
Wat is grain whisky?
Alle whiskysoorten die we kennen worden gemaakt met gebruik van granen, maar toch zijn er desondanks verschillen tussen de soorten onderling. Grain whisky wordt veelal gemaakt van een mix van granen, waaronder mais, tarwe, rogge en gerst. Hiermee komt ook direct het belangrijke verschil met single malt whisky naar voren, doordat dit uitsluitend met gemoute gerst als enige toegestane graansoort gemaakt wordt.
Grain whisky wordt gedistilleerd met gebruik van kolomdistillaties, waarmee producenten in een continu proces kunnen distilleren tegen relatief lage kosten. Hierover delen we verder naar onder nog meer informatie. Wat verder goed is om te weten, is dat deze whiskysoort in Schotland en Ierland volgens vastgelegde regels geproduceerd moet worden. Dit komt omdat grain whisky van cruciaal belang is bij het maken van blended whisky. Blended whisky vertegenwoordigt het overgrote volume van de totale whiskymarkt. Doordat blends de ‘motor’ van de whisky-industrie zijn, zijn grain whisky’s véél belangrijker dan doorgaans wordt gedacht.
Het gros van de grain whisky komt uit Schotland en Ierland, maar toch wordt het ook in andere landen gemaakt. De term ‘grain whisky’ is namelijk nog iets breder dan enkel whisky gemaakt van graan, doordat álle whisky van graan gemaakt wordt. Je kan grain whisky als begrip ook interpreteren als whisky die gemaakt wordt op een andere manier dan single malt of pot still whiskey, doordat deze soorten specifieke regels hebben over het gebruik van de graankeuze én distillatiewijze.
Single grain en blended grain whisky
Binnen de productie van grain whisky hebben we ook te maken met single grain whisky en blended grain whisky, Misschien is dit een beetje verwarrend, maar er zijn duidelijke verschillen:
- Met het woord ‘single’ wordt gedoeld op het feit dat het productieproces van de whisky plaatsvindt bij één distilleerderij.
- Vaak wordt gedacht dat met ‘single’ gerefereerd wordt naar het gebruik van één graansoort in het productieproces maar dat is niet wat het betekent.
- Met het woord ‘blended’ wordt gedoeld op een mix van grain whisky’s die afkomstig zijn van minimaal twee distilleerderijen en samengevoegd worden (= geblend) in één eindproduct.
Een stukje geschiedenis
De whisky-geschiedenis is eeuwenoud en door de jaren heen zijn er de nodige ontwikkelingen geweest die geholpen hebben om het moderne landschap vorm te geven. Tot halverwege de 19e eeuw was malt whisky de enige whiskysoort op de markt, maar in 1831 vond er een ontwikkeling plaats op het gebied van distilleren. Aeneas Coffey vond de Patent Still uit waarmee middels een continu proces gedistilleerd kon worden. Tot die tijd kende men enkel pot still distillatie, waardoor dit een bijzondere ontwikkeling was. Dit leidde tot het ontstaan van grain whisky, waarmee tegelijkertijd een welkome aanvulling op het whisky-aanbod van die tijd werd gecreëerd. Grain whisky was (en is) namelijk minder intens van karakter dan malt whisky.
De blenders van weleer uit de whisky-industrie hadden het idee om krachtige malt whisky te mengen met de lichtere grain whisky om zo een toegankelijker product te creëren; zo is blended whisky ontstaan. Dit zorgde ervoor dat er véél meer vraag naar whisky kwam, doordat deze drank beter aansloot bij de wensen van het grote publiek. Niet iedereen kon namelijk de krachtige en uitgesproken smaak van malt whisky in die tijd waarderen.
Verderop in de 19e eeuw waren het namen zoals Johnnie Walker van het gelijknamige whiskymerk, James Chivas (Chivas whisky) en Tommy Dewar (Dewar’s whisky) die Schotse whisky voor het eerst aan de man brachten buiten de landgrenzen. Deze ondernemingsgeest zorgde voor expansie, maar ook zeker is er sprake van een beetje mazzel. In de tijd dat deze pioniers rondreisden, was er ook sprake van druifluis die een enorme negatieve impact op de Franse wijnindustrie had. Ook brandy, een drank die toentertijd erg populair was, had hier last van doordat brandy gemaakt wordt van gedistilleerde wijn. Géén wijn betekende ook géén brandy. Toen de wijnindustrie later herstelde had whisky al grote stappen gemaakt in populariteit binnen de sterke dranken categorie.
De productie van grain whisky
Grain whisky wordt gedistilleerd door middel van een kolomdistillatie-opstelling. Deze manier van distilleren is te herkennen aan veelal meerdere verticaal geplaatste kolommen die naast elkaar staan. Deze kolommen hebben allemaal een specifieke distillatiefunctie die op elkaar aansluiten, zodat het mogelijk is om contstant te distilleren. Zodra het distillaat door de kolommen heen beweegt, ondergaat het meerdere fases van verdamping en condensatie, wat de efficiëntie aanzienlijk verhoogt.
Door continu te distilleren is dit een relatief efficiënte en goedkope werkwijze in vergelijking met pot still distillatie, wat dé distillatiewijze is voor het maken van single malt whisky. De distillatiewijze draagt eraan bij dat grain whisky lichter van smaak is dan malt whisky, doordat via een kolomdistillatie tot hogere alcoholpercentages gedistilleerd wordt. Dit zorgt ervoor dat de smaak neutraler wordt en als ‘lichter’ wordt ervaren.
De meest gebruikte graansoorten om grain whisky te maken zijn tarwe of mais. Veelal wordt hier in de praktijk een (klein) gedeelte mout aan toegevoegd doordat deze graansoort relatief méér enzymen bevat dan tarwe en mais, wat handig is bij het op gang brengen van de fermentatie. De keuze om een graansoort wel of niet te gebruiken is er veelal een die vanuit financieel oogpunt wordt gemaakt. Ook hangt dit samen met de werk- en zienswijze van de producent, doordat iedereen op z’n eigen manier te werk gaat.
De smaak van grain whisky
De invloed van eikenhout op de kwaliteit van de uiteindelijke whisky is groot, doordat het hout de whisky z’n voornaamste kleur, geur en smaak meegeeft. Het type vat is hierbij van belang, maar ook zeker de kwaliteit van het eikenhout en de rijpingsduur. Ook de graankeuze heeft tot op een bepaalde hoogte invloed, doordat hiermee de new make spirit gedistilleerd wordt, wat de voorloper van whisky is. Deze drank is ook al rijk aan bepaalde karakteristieken die zich tijdens de vatrijping verder ontwikkelen.
Het grote gros aan grain whisky rijpt doorgaans in ex-bourbonvaten, mede doordat deze vaten het best beschikbaar zijn en hierdoor vaak voordeliger zijn. Het gebruik van deze vaten kan bijvoorbeeld leiden tot tonen van vanille, karamel of crème brûlée die je terugvindt in de whisky. Verder speelt ook de huisstijl van een distilleerderij een belangrijke rol.
Er zijn véél meer vatsoorten waarin whisky kan rijpen, waardoor producenten veel mogelijkheden hebben om een breed smaakaanbod te creëren. Het is maar net wat ze voor ogen hebben qua einddoel.
Leeftijd
Vaak wordt grain whisky op jonge leeftijd klaargestoomd om in een blend verwerkt te worden, maar toch kun je ook zeker lang gerijpte soorten in de markt terugvinden. Een langere rijpingsduur draagt eraan bij dat de smaken verzachten en dat er mogelijk méér complexiteit terug te vinden is in het eindproduct. Als je liefhebber van langer gerijpte whisky bent, maar dit doorgaans té duur vindt, dan is grain whisky een uitstekende keuze. Als er één whiskysoort is waarbij je tegen relatief gunstige prijzen een oude whisky kunt proberen, dan is het wel grain whisky.
Goede grain whisky om te checken
Op het moment van het schrijven van dit artikel hebben we geen oudere grain soorten meer in het assortiment, maar mogelijk dat dit in de toekomst weer anders is. In de tussentijd tippen we graag twee soorten die je met één click verder kunt ontdekken:
- Compass Box Hedonism
Dit is een blended grain whisky uit Schotland, wat betekent dat grain whisky van verschillende Schotse distilleerderijen samenkomt in deze whisky. Een zoet en romige smaak is kenmerkend voor de Compass Box Hedonism, waarbij tonen van eikenhout en kruiden dit verder aanvullen. - Nikka Coffey Grain
De Coffey Grain van Nikka is een Japanse grain whisky die bekendstaat om een exotisch karakter. Tonen van meloen, grapefruit en vanille komen samen met hints van graan en kamille.
Sinds 2016 ben ik werkzaam bij DrankDozijn als online marketeer. Dranken zijn mijn passie met whisky als absolute nummer één.
Ik voorzie je van informatie, nieuws en wetenswaardigheden via ons blog op gebied van al je favoriete dranken. Proost!