Bourbonvaten zijn de meest gebruikte vaten in de whisky-industrie voor de rijping van whisky. Alleen al dit feit is eigenlijk reden genoeg om hier een artikel over te schrijven, maar uiteraard behandelen we nog véél meer. Bourbon whiskey, Amerikaans eikenhout en de invloed van bourbonvaten op de rijping van een distillaat komen onder meer aan bod.
Je leest hier meer over bourbonvaten in het algemeen evenals de invloed die ze hebben op de uiteindelijke smaak van whisky. Dit artikel ligt in het verlengde van ons artikel genaamd de invloed van eikenhout op de smaak van whisky. Is de rijping van whisky iets dat relatief nieuw voor je is of wil je hier meer over lezen? Check dan eerst dat artikel voordat je hier verdergaat.
Het grootste gros van de vaten die in de whiskywereld worden gebruikt, zijn bourbonvaten. Hierdoor spelen deze vaten een zeer belangrijke rol in de totstandkoming van talloze whisky’s, variërend van bekend tot minder bekend en afkomstig uit verschillende landen. Voordat we het over bourbonvaten en bourbon cask whisky hebben, delen we eerst in het kort meer over bourbon als whiskeysoort. Want zonder deze whiskeysoort, zijn er geen bourbonvaten.
Bourbon in het kort
Er is veel over bourbon whiskey te delen, maar om de tekst enigszins behapbaar te houden, beperken we ons in dit artikel tot het nodige. De productie van deze whiskeysoort is wettelijk vastgelegd volgens bepaalde regels en dat is voor nu het belangrijkst om te delen.
- Land van herkomst: bourbon is een Amerikaanse whiskey soort die uitsluitend in Amerika gemaakt mag worden.
- Graan: bourbon whiskey moet minstens van 51% mais gemaakt worden. De overige 49% mag een mix van andere granen zijn, waaronder gerst, tarwe en rogge vallen. Per merk dat bourbon whiskey maakt verschilt het ‘graanrecept’.
- Distilleren: deze whiskey mag zowel met pot still ketels als een kolomdistillatie gemaakt worden, waardoor dit per producent kan verschillen.
- Rijpen: bourbon moet verplicht rijpen in nog niet eerder gebruikte vaten die van Amerikaans eikenhout worden gemaakt. Hierdoor gebruikt men elk vat maar één keer. Vaten die nog nooit eerder zijn gebruikt hebben een specifieke naam in de whiskywereld: virgin oak vaten.
- Opvallend: de minimale rijpingsperiode voor boubon is slechts één dag, maar gelukkig rijpt de whiskey doorgaans een stuk langer.
- Straight American Bourbon: wanneer je deze benaming op een etiket ziet staan, betekent dit dat de whiskey minstens 2 jaar is gerijpt. Als de whiskey jonger dan 4 jaar oud is dan moet de leeftijd verplicht op het etiket staan.
- Bijkleuring: bourbon whiskey mag niet worden bijgekleurd, waardoor de whiskey z’n natuurlijke kleur heeft.
Wat is bourbon cask whisky?
Wanneer je de term ‘bourbon cask’ bij een whisky of whiskey ziet terugkomen, dan betekent dit dat die specifieke whisky/whiskey gerijpt is in vaten die voorheen met bourbon waren gevuld. De term is verder niet van invloed op hoe whisky gemaakt wordt; het gaat specifiek over de vatrijping. Goed om te weten is dat bourbon cask whisky terugkomt in allerlei whiskylanden. Uiteraard begint het verhaal van de vaten in Amerika en dan specifiek bij Amerikaans eikenhout, doordat dit de enige toegestane houtsoort is voor de vaten waarin bourbon whiskey mag rijpen. Nadat het rijpingsproces van bourbon is afgerond, spreken van een ex-bourbonvat: een vat waar op een eerder moment bourbon in heeft gezeten.
Bourbonvaten vertegenwoordigen het overgrote deel van de vaten die whiskyproducenten gebruiken en dit komt door de regelgeving voor bourbon, waarin staat dat alle vaten slechts één keer gebruikt mogen worden voor de rijping van whiskey. Hierdoor worden de vaten na gebruik veelvuldig verkocht aan distilleerderijen in andere landen, waar men whisky wel in vaten laat rijpen die eerder gebruikt zijn.
Bourbonvaten worden van Amerikaans eikenhout gemaakt. De bourbon die in de vaten rijpt, rijpt hier soms lang in en soms relatief kort. Zoals voor alle vaten van eikenhout geldt, neemt het hout geur-, kleur- en smaakstoffen op via de houtporieën. Wanneer er dan op een later moment whisky rijpt in deze vaten, wordt deze whisky verrijkt met de geur-, kleur- en smaakstoffen die in de houtporieën zijn getrokken.
Hoe smaakt bourbon cask whisky?
De smaak van bourbon cask whisky is lastig te pinpointen, omdat dit (deels) afhankelijk is van verschillende factoren. Denk aan hoe lang de whisky in het bourbonvat heeft gezeten, maar ook hoe groot het vat is en hoe vaak het reeds gebruikt is voor de rijping van whisky. Daarnaast speelt de huisstijl van een whiskymerk een belangrijke rol in de totstandkoming van de uiteindelijke smaak. En doordat ieder merk een eigen, unieke huisstijl heeft, zorgt dit ervoor dat het smaakaanbod uiterst breed is.
Toch is er wel een rode draad te vinden qua geuren en smaken die je terug kunt vinden bij whisky gerijpt in bourbonvaten. Bekende geuren en smaken die bourbonvaten toevoegen aan de whisky, zijn onder andere vanille, zoetigheden (bijvoorbeeld butterscotch of karamel), tonen van tropisch fruit en bijvoorbeeld hints van kruiden. Of en in welke mate dit daadwerkelijk terugkomt in de whisky die je proeft, hangt af van allerlei factoren zoals de grootte van het vat, de kwaliteit van het vat, hoe vaak het vat reeds gebruikt is voor de rijping van whisky en meer. Een whisky kan volledig in bourbonvaten rijpen, maar ook kan een combinatie van vatsoorten gebruikt worden.
- Vanille
- Zoetigheden (butterscotch, karamel)
- Tropisch fruit (kokos, banaan)
- Kruiden (gember, kaneel)
- Houtinvloeden
De kwaliteit van het vat is voor een groot deel bepalend voor de kwaliteit van de whisky. Hierdoor kan het zijn dat je grote verschillen opmerkt tussen verschillende bourbon cask whisky’s of verschillende bourbon whiskeys als je deze bijvoorbeeld naast elkaar proeft. Zie de potentiële geuren en smaken die je kunt ontdekken voornamelijk als richtlijnen. Er zijn immers zoveel variabelen van invloed op de totstandkoming van whisky/whiskey in het algemeen, waardoor het sowieso lastig is om eenduidige antwoorden te geven.
Hoe wordt de whisky gemaakt?
Whisky wordt volgens vaste regels gemaakt. Soms zijn er echter verschillen te ontdekken tussen whiskysoorten onderling, zoals bijvoorbeeld tussen Schotse whisky en Amerikaanse whiskey: Schotse whisky mag in elke soort eikenhout rijpen, terwijl bourbon whiskey enkel in nieuwe vaten van Amerikaans eikenhout rijpt. Pas nadat de rijping van bourbon is afgerond, spreken we van een ex-bourbonvat. Hiermee gebeurt in de whiskywereld het volgende:
- Volledig in bourbonvaten gerijpt
Een whisky of whiskey die volledig in bourbonvaten rijpt, is een échte bourbon cask whisky en dit slaat dan ook voornamelijk terug op niet-Amerikaanse whiskey. Want zonder de productie van bourbon zijn er geen bourbonvaten. - Gefinisht in bourbonvaten
Sommige whisky’s worden gefinisht in vaten die voorheen met bourbon waren gevuld, terwijl daaraan voorafgaand een rijping in een ander vatsoort plaatsvond. Vaker zien we echter dat de bourbonvaten juist als eerste vatsoort voor de basisrijping worden ingezet, waarna bijvoorbeeld een finish in sherryvaten volgt. - Samengesteld uit meerdere (bourbon)vaten
In de praktijk komt het zeer vaak voor dat whisky of whiskey uit verschillende bourbonvaten wordt samengesteld waardoor dit voor een groot deel van het bestaande aanbod geldt. Ook single malt whisky die volledig in bourbonvaten is gerijpt, wordt doorgaans uit meerdere bourbonvaten samengesteld. Bestaat er ook bourbon cask whisky uit één enkel vat? Zeker, maar dit zijn single cask whisky’s. En wanneer een whisky een ‘single cask’ betreft, dan kan je er zeker van zijn dat dit kenbaar wordt gemaakt door de producent. Bijvoorbeeld in de naam van het artikel en/of op het etiket.
Goede whisky’s om verder te ontdekken
Wanneer we zoveel informatie met je delen omtrent bourbonvaten en whisky of whiskey die hierin gerijpt is, kan een lijstje met goede voorbeelden om te ontdekken natuurlijk niet ontbreken. Gezien bourbonvaten centraal staan in dit onderwerp, en bourbon an sich soms een wat onderbelichte categorie is, delen we graag enkele tips op gebied van deze Amerikaanse whiskeysoort met je. Maar uiteraard kun je ook whisky uit andere landen terugvinden die in bourbonvaten is gerijpt. Is dit wat je zoekt? Check hier ons volledig bourbon cask whisky aanbod.
De whiskeys die je hieronder terugvindt staan op willekeurige volgorde.
- Eagle Rare 10 years
Dit is een premium bourbon whiskey die maar liefst 10 jaar is gerijpt. Hierdoor is Eagle Rare 10 years een relatief oude bourbon whiskey, wat ‘m extra interessant maakt om te ontdekken. Tonen van sinaasappelzeste, kruiden, toffee, honing, leer en eikenhout komen samen in de geur. Volle smaken met droge tonen van eikenhout, hints van amandelen en cacao met op de achtergrond tonen van honing en fruit. - Four Roses Small Batch
Four Roses is een toonaangevend merk op gebied van bourbon whiskey. De Four Roses Small Batch wordt in kleine batches gemaakt, wat ervoor zorgt dat er tussen iedere batch onderlinge verschillen waar te nemen zijn. De rode draad op gebied van geur en smaak bestaat uit zoetigheden, kruiden, tonen van graan en fruit. - Wild Turkey 101 Proof
Wild Turkey 101 Proof is een uitgesproken bourbon whiskey die op een relatief hoog alcoholpercentage is afgevuld: 50,5% alcohol. Rijke tonen van vanille en karamel, komen samen met lagen van toffee en zelfs een subtiele toets van rook. - Bulleit 10 years
Bulleit 10 years is de tweede 10 jaar lang gerijpte whiskey uit dit rijtje. Zachte tonen van karamel en vanille gaan in de geur over naar hints van diverse fruitsoorten, butterscotch en peper. Qua smaak kun je hints van kruiden ontdekken, tonen van hout, kersen, vanille en een vleugje leer. De afdronk combineert hints van rogge kruiden met tonen van fruit. - Elijah Craig Small Batch
Als we het over populaire bourbons hebben, dan kan Elijah Craig Small Batch niet ontbreken in dit rijtje. Deze small batch whiskey, wat betekent dat ‘ie in kleine hoeveelheden per keer wordt gemaakt, is een Straight Bourbon whiskey. In de geur ontdek je hints van vanille, fruit en een toets van munt. De smaak is verwarmend en zacht: kruiden, hout en een vleugje rook, wat overgaat naar een zoete en ietwat droge afdronk.
Sinds 2016 ben ik werkzaam bij DrankDozijn als online marketeer. Dranken zijn mijn passie met whisky als absolute nummer één.
Ik voorzie je van informatie, nieuws en wetenswaardigheden via ons blog op gebied van al je favoriete dranken. Proost!